Dekoracyjne świeczniki
Opublikowano dnia 19-08-2022
Te przedmioty użytkowe pełnią również funkcje dekoracyjne i mają wbrew pozorom duże znaczenie w kulturze i religii niektórych narodów. Warto znać rodzaje świeczników, ponieważ każdy z nich reprezentuje inny kręg kulturowy, epokę, przez co ma inne znaczenie w kulturze. Niewątpliwie sztuka użytkowa swój największy rozkwit przeżywała w XVII wieku we Francji. Francuska elegancja i szyk Wersalu wynikała między innymi z przedmiotów sztuki użytkowej, także ze świeczników.
Znane były świeczniki dwuramienne „Bout de la table” i kandelabr. W średniowieczu znane były lichtarze i żyrandole, które oświetlały wnętrza klasztorów i kościołów. W XVIII wieku wnętrza teatrów, oper i innych miejsc użyteczności publicznej zaczęły oświetlać kinkiety, czyli świeczniki naścienne. Niemniej jednak największą uwagę należy poświęcić menorze, która jest siedmioramiennym świecznikiem i odmianą kandelabru. Spośród wszystkich rodzajów świeczników ma ona największe znaczenie kulturowe, jest wszakże żydowskim symbolem religijnym.
Dzieje świeczników sięgają kilkunastu stuleci przed naszą erą. W czasach Imperium Rzymskiego były zastępowane lampkami oliwnymi. W średniowieczu, wraz ze wzrostem produkcji świec, odzyskały popularność. Świeczniki współcześnie są używane przede wszystkim do obrzędów religijnych, a w domach pełnią funkcję raczej dekoracyjną niż użytkową. Od przełomu XIX/XX tracą swoją użytkowość, ponieważ są wypierane przez oświetlenie elektryczne. Menora symbolizuje krzew gorejący, który Mojżesz ujrzał na górze Synaj.
Pierwsza menora według tradycji została wykonana według instrukcji Mojżesza ze złota i umieszczano ją przed Arką Przymierza, początkowo w Przybytku, a następnie w Świątyni. Gdy Rzymianie zdobyli Jerozolimę, została przeniesiona do Rzymu i umieszczona w Świątyni Pokoju. W 455 roku Wandale złupili wieczne miasto, a menora została wywieziona do Kartaginy, z której w 534 roku przeniesiono ją do Konstantynopola. Cesarz Justynian sprawił, że wróciła do Jerozolimy, jednak zaginęła.
Okoliczności jej zniknięcia nie są znane historykom. Instrukcja budowy menory jest zawarta w Księdze Wyjścia. Repliki menory znajdują się niemal we wszystkich synagogach. Najbardziej wierna replika Menory z okresu II Świątyni, powstała w Instytucie Świątyni w Jerozolimie. Można ją podziwiać od 2007 roku, gdy została umieszczona w pobliżu Ściany Płaczu. Warto wiedzie, że menorę umieszczono w herbie Izraela.
